سید ابوالقاسم انجوی شیرازی که کتابی با عنوان «جشن‌ها و آداب و معتقدات زمستان» دارد در مقدمه‌ای بر کتابش به تاریخ بهمن 1354 می‌نویسد: ملت ایران از جمله ملت‌هایی است که زندگی‌اش با جشن و شادمانی پیوند فراوان داشته‌..، به مناسبت‌های گوناگون جشن می‌گرفته و با سرور و شادمانی روزگار را می‌گذرانده ، به طوری که مطالعه تاریخ این ملت و بررسی آداب و سنت‌های وی - لااقل از این حیث - نه همین اندوه‌ زای  نیست بلکه خشنود‌کننده و نشاط‌آفرین نیز هست.

در ضمن این فایده را در بر دارد که نحوه زندگی، خلق‌وخو، فلسفه حیات و دنیانگری او را هم نشان می‌دهد. او آورده که این جشن‌ها بر چندگونه بوده است: یک دسته جشن‌های باستانی است که بیشتر جنبه دینی داشته، مانند فروردگان و گهنبارها که جشن‌های شش‌گانه و شش‌گاهه مربوط به آفرینش عالم و آدم باشد. یک دسته جشن‌هایی است که به مناسبت مصادف شدن نام روز با نام ماه برگزار می‌شده است. دسته دیگر جشن‌های ملی و عمومی است که در سراسر ایران مملو بوده و بعضی از آنها هنوز هم مرسوم است؛ مانند جشن مهرگان، سده، چهارشنبه‌سوری، نوروز و سیزده به‌در.....

در ایران باستان در پایان هر ماه جشن و پایکوبی با نام سور مرسوم بوده و از سوی دیگر چهارشنبه نزد اعراب «یوم الارباع» خوانده میشد و از روزهای شوم و نحس بشمار میرفت و بر این باور بودند که روزهای نحس و شوم را باید با عیش و شادمانی گذراند تا شیاطین و اجنه فرصت رخنه در وجود آدمیان را نیابند. بدین ترتیب ایرانیان آخرین جشن آتش خود را به آخرین چهارشنبه سال انداختند و در آن به شادمانی و پایکوبی پرداختند تا هم جشن ملی خود را حفظ کنند و هم بهانه بدست دیگران ندهند و بدین ترتیب جشن سوری از حادثه روزگار مصون ماند و برای ایرانیان تا به امروز باقی ماند......

چهارشنبه سوری  جشنی است که تغییر یافته مراسم باستانی پنج روز آخر سال به نام پنجه دزدیده یا اندرگاه است.  ایرانیان از ۱۷۰۰ سال پیش از میلاد تاکنون در پنج روز آخر هر سال، آن را با برافروختن آتش و جشن و شادی در کنار آن برگزار می‌کنند...ایرانیان قبل از حمله تازیان این ۵ روز آخر سال را با روشن کردن آتش جشن می‌گرفتند و بر این اعتقاد بودند که در این ۵ روز ارواح درگذشتگان به زمین سفر می‌کنند و با همراه خانواده‌هایشان و برای آنها برکت، دوستی و پاکی در سال آینده طلب خواهندکرد ولی بعد از حمله تازیان به دلیل مخالفت‌های آن روزگار در برپایی این مراسم ایرانیان روز چهارشنبه را که نزد اعراب نحس بوده را انتخاب کردند و آتش افروزی در این روز را با نحسی آن روز توجیه کردند.

چهار‎ ‎آتش‎ ‎افروزى‎ ‎در‎ ‎چهار‎ ‎چهارشنبه‎ ‎به‎ ‎عدد‎ ‎رمز"‎ ‎چهار‎ " ‎اشاره‎ ‎دارد‎. ‎فيثاغورس‎ ‎عدد‎ ‎چهار‎ ‎را‎ ‎اصل‎ ‎و‎ ‎ريشهٔ‎ ‎طبيعت‎ ‎جاودان‎ ‎میداند‎. ‎چهار‎ ‎جهت‎ ‎اصلي،‎ ‎چهار‎ ‎طبع‎ ‎انساني،‎ ‎چهار‎ ‎عنصر‎ ‎حيات‎ ‎اشاره‎ ‎به‎ ‎امر‎ ‎واحدى‎ ‎دارد‎. ‎ 
   در‎ ‎آئين‎ ‎چهارشنبه‎‎سوري،‎ ‎عدد‎ ‎چهار‎ ‎حکايت‎ ‎از‎ ‎چهار‎ ‎وجه‎ ‎طبيعت‎ ‎دارد‎ ‎که‎ ‎به‎‎تدريج‎ ‎عنصر‎ ‎واحد‎ ‎طبعيت،‎ ‎سال،‎ ‎مکان‎ ‎يا‎ ‎هر‎ ‎پديدهٔ‎ ‎چهار وجهى‎ ‎را‎ ‎مىسازند‎. ‎‎

پیشینه
تصویری متعلق به دوران صفویه که جشن و پایکوبی ایرانیان را در شب چهارشنبه‌سوری به تصویر کشیده‌ است.

جشن «سور» از گذشته بسیار دور در ایران مرسوم بوده‌ که جشنی ملی و مردمی است و «چهارشنبه سوری» نام گرفته‌است که طلایه‌دار نوروز است.[منبع دقیق نیست]
جشن سوری در ایران قدیم در یکی از ۵ روز آخر اسفندماه بر پا می‌گشت، چرا که ایرانیان شنبه و آدینه نداشتند و ماه را به هفته‌ها تقسیم نمی‌کردند؛ بلکه قبل از ورود اسلام به ایران هر سال ۱۲ ماه، و هر ماه ۳۰ روز بود که هر کدام از این ۳۰ روز نام مشخصی داشته‌است که به‌نام یکی از فرشتگان خوانده می‌شد. چون هرمزد روز، بهمن روز، اردی بهشت روز و غیره که پس از ورود اسلام به ایران تقسیمات هفته نیز به آن افزوده شد.
در شاهنامه فردوسی اشاره‌هایی درباره بزم چهارشنبه‌ای در نزدیکی نوروز وجود دارد که نشان دهنده کهن بودن این جشن است. مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شده‌است....واژه «چهارشنبه‌سوری» از دو واژه چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته‌است و سوری که به معنی سرخ است ساخته شده...